ΔΙΟΝΥΣΟΣ

Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ,[ ή ΒΑΚΧΟΣ ή ΒΑΚΧΙΟΣ , ή ΒΡΟΜΙΟΣ], ο θεός των χυμών ,η προσωποποίηση της φύσης ,της γεωργίας, της γονιμότητας και της βλάστησης ,δεν άνηκε στο καθιερωμένο δωδεκάθεο.Η λατρεία του ,που συνοδεύονταν από οργιαστικές τελετές ,εισήχθηκε από την Θράκη, τη Φρυγία και Λυδία του Ελλήσποντου, διαδώθηκε στο πανελλήνιο Ηταν όμως εκείνος που δεν άργησε να γίνει ο δημοτικότερος απ’ όλους τους θεούς,αλλά και ο πιο επικίνδυνος για τα ήθη.
Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ήταν γιός του Δία και της Σεμέλης,-[της κόρης του Κάδμου του βασιλιά των Θηβών]-, η οποία κάηκε ζωντανή καθώς ο Δίας φορούσε την πύρινη στολή του.Ο Δίας όμως πρόλαβε κι άρπαξε το έμβρυο από τη μήτρα της, και το έρραψε στο μηρό του, όπου και συνέχισε την ενδομήτρια ζωή του.Αφού εν τέλει γεννήθηκε από τον μηρό του Δία, τον παρέλαβαν οι Νύμφες ,οι οποίες τον ανέθρεψαν.Οταν κάποια στιγμή γεύτηκε τυχαία τους καρπούς του αμπελιού,μέθυσε και καταλήφθηκε από μια ακατάσχετη ορμή,υπέταξε τον κόσμο,τιμωρώντας σκληρά εκείνους που αντιστέκονταν.
Από τη διπλή γέννησή του, μιά από το σώμα της Σεμέλης και μία από τον μηρό του Δία, προέρχεται και τ’ όνομά του, ΔΙΟΝΥΣΟΣ = γεννημένος δύο φορές.
Τη Διονυσιακή λατρεία συναντούμε και στις καταγωγές της Μινωικής Κρήτης, οπότε λατρεύτηκε ο παλαιότερος Διόνυσος Ζαγρεύς.Τον Διόνυσο αυτό διαμέλησαν και καταβρόχθησαν οι Τιτάνες.Ο Δίας εξοργίστηκε μ’ αυτή τους την πράξη, τους κατακεραύνωσε και από τις στάχτες τους δημιουργήθηκαν οι άνθρωποι.Ομως η Αθηνά είχε σώσει την ζωντανή καρδιά του Διονύσου, την έδωσε στον Δία κι εκείνος την κατάπιε.Υστερα ακολουθεί η γέννηση του άλλου Διονύσου, του γιού της Σεμέλης.
Κατά τη μυθολογία πάντα, ο Διόνυσος ,συνοδεύονταν από τις Βάκχες [Μαινάδες ή Θυάδες], οι οποίες κυριευμένες από οίστρο, τον ακολουθούσαν στα όργιά του , κρατώντας τύμπανα ή κρόταλα και χορεύοντας.
Ο Διόνυσος κυρίευε τις ψυχές των ανθρώπων, απελευθέρωνε όλα τα ένστικτα και τις ορμές φέρνοντάς τους κοντα στη φύση και στην απόλυτη ελευθερία.Ασκησε μεγάλη γοητεία και έλξη στο καταπιεσμένο από τις κοινωνικές συνθήκες γυναικείο φύλο.
Δεν είναι λίγες οι μυθικές αναφορές σε βασιλιάδες που προσπάθησαν να αναστείλουν την επίδραση του θεού και να αποτρέψουν την καθιέρωσή του.Παρ’ όλα αυτά,η Λατρεία του Διονύσου καθιερώθηκε στο εορτολόγιο, αφού πρώτα όμως χρειάστηκε να χαμηλώσουν οι τόνοι της οργιαστικής λατρείας.
Αφιερωμένες στο θεό, γίνονταν στην Αθήνα, τέσσερεις γιορτές: Τα Κατ’ Αγρούς Διονύσια ή Μικρά Διονύσια,όπου κυρίαρχη θέση είχε ο Διόνυσος σαν θεός της γονιμότητας, τα Λήναια,που έδωσαν ώθηση στην κατοπινή εξέλιξη της κωμωδίας, τα Ανθεστήρια, τα οποία υποδιαιρούνταν σε τρείς γιορτές ,τα Πιθοίγια ,τους Χοάς , και τους Χύτρους.και τα Εν Αστυ Διονύσια ή Μεγάλα Διονύσια, που πήραν την ονομασία τους από τα αρχαιότερα «κατ’ αγρούς Διονύσια».
Από τις τέσσερεις αυτές γιορτές, τα Λήναια και τα Μεγάλα Διονύσια ήταν συνδεδεμένα με το αρχαίο Δράμα, [δραματικοί αγώνες].